از نظر حبیب‌الله انصاری قاچاق سازمان یافته لوازم خانگی تولید را در کشور فلج کرده و به جایی رسانده که واحدهای تولید‌کننده با ظرفیت کمتری از ظرفیت واقعی خود محصولاتشان را وارد بازار کنند. بنابراین این اگر عزمی جدی برای مبارزه با قاچاق به وجود آید این صنعت خواهد توانست با رشد قابل توجهی همراه شود.
به گزارش پایگاه خبری لوازم خانگی ایران «ال کا ایران» به نقل از تعادل ، دبیرکل و رییس ستاد برنامه‌ریزی و اجرایی انجمن صنایع لوازم خانگی ایران بر این باور است که اگر دولت با استفاده از چتر حمایتی تعرفه از کالاهای ساخت داخل حمایت کرده و جلو واردات کالاهای خارجی را بگیرد، صنعت ریشه‌دار لوازم خانگی در ایران قادر خواهد بود علاوه بر تامین نیازهای داخل میزان صادرات خود به کشورهای دیگر را به مرز دو میلیارد دلار در سال برساند.
صنعت لوازم خانگی در ایران بیش از نیم قرن قدمت دارد اما به نظر می‌رسد، برندهای ایرانی نتوانسته‌اند در این مدت به مانند برندهای کره‌یی و ژاپنی در بازارهای جهانی نقش‌آفرینی کرده و برای کشور ارزش افزوده ایجاد کنند. دلیل آن چه بوده است؟
همان‌طور که اشاره کردید صنایع لوازم خانگی ایران دهه‌هاست که در کشورمان ریشه دوانده و توانسته برندهایی را به بازار معرفی کند که نام و نشانشان نه تنها در داخل کشور بلکه در خارج از کشور نیز آشنا باشد. این صنعت به سبب آنکه نتوانست در مقطعی به نوسازی و ارتقای تکنولوژی خود اقدام کند از بزرگان دنیا عقب افتاد و در نتیجه بخشی از بازار داخلی و خارجی را از دست داد. در این راه برخی برندهای قدیمی نظیر ارج و آزمایش از بین رفتند اما با توجه به اهمیت این صنعت، برندهای جدیدی متولد شدند و توانستند محصولاتی را به تولید برسانند که امروز هم بخش بزرگی از بازار داخل را پوشش می‌دهند و هم توانسته‌اند، صادرات وسیعی به دیگر کشورها داشته باشند. بنابراین صنعت لوازم خانگی در ایران هنوز زنده است و این امیدواری وجود دارد که بتواند کماکان به صورت پویا به کار خود ادامه داده و مردم را از محصولات خود بهره‌مند کند.
در حال حاضر چند درصد از لوازم خانگی مورد نیاز کشور از طریق تولید داخل تامین می‌شود. در ظاهر به نظر می‌رسد تولیدکنندگان داخلی سهم کمی را داشته باشند؟
اتفاقا اشتباهی که در این زمینه صورت می‌گیرد همین است که برخی گمان می‌کنند لوازم خانگی مورد نیاز مردم ما، از صنایع خرد به مانند انواع چینی و چرخ گوشت و سبزی خردکن گرفته تا لوازم خانگی بزرگ همانند یخچال و ماشین لباسشویی از طریق واردات تامین می‌شود و برندهای ما بیکار نشسته‌اند. در حالی که چنین نیست. در طول سال‌های گذشته مجوزهای زیادی برای توسعه این صنعت از سوی وزارت صنایع وقت صادر شده که برخی صنعتگران سرمایه خود را صرف توسعه این صنعت کرده‌اند. در این میان برندهای داخلی و برندهای مشارکتی توانسته‌اند روی هم رفته حدود 75 درصد نیاز داخل را تامین کنند.
این رقم کمی برای صنایع لوازم خانگی ما نیست و نشان‌دهنده آن است که در صورت وجود رونق در بازار این صنعت قادر است علاوه بر تامین نیازهای داخل از کشور به صادرات روی آورده و در یک بازار رقابتی محصولات خود را ارائه دهد. اما متاسفانه با توجه به محدودیت‌های بین‌المللی که از سال 90 آغاز شد این صنعت به مانند هر صنعت دیگری دچار مشکل شد و نتوانست خود را همپای دیگر برنده، به‌روز کند و تکنولوژی‌اش را ارتقا دهد که با اجرایی شدن برجام امیدواریم مدیران توانمند این صنعت هر چه سریع‌تر خود را با شرایط روز دنیا وفق دهند و بتوانند محصولاتی را روانه بازار کنند که نیازهای مشتری را بر آورده کند.
چرا صنایع لوازم خانگی ما با ظرفیت کامل خود مشغول به فعالیت نیستند؟ آیا رکود داخلی منجر به آن شده یا واردات و قاچاق در آن تاثیر گذاشته است؟
با توجه به رکود موجود در کشور، ظرفیت بازار اشباع شده ضمن آنکه قاچاق گسترده لوازم خانگی و واردات غیر ضروری نیز سبب شده تا بخشی از بازار در اختیار کالاهای قاچاق و وارداتی قرار گیرد. توقع بر ان است تا زمانی که وارد WTO نشده‌ایم و تعرفه‌ها کارکرد خود را از دست نداده، دولت از این طریق از صنایع لوازم خانگی حمایت کند و تعرفه‌ها به گونه‌یی تنظیم شود که تولید‌کننده داخلی بتواند محصولات خود را بدون ترس از رقبا روانه بازار کند. البته عمده تولیدکنندگان کشور به این باور رسیده‌اند که راز موفقیت آنها تولید برای صادرات است بنابراین تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا هم از نظر کیفی و هم از نظر قیمتی خود را به مرحله‌یی برسانند که اگر کشور وارد WTO شد این صنعت قابلیت رقابت‌پذیری با سایر بازیگران را داشته باشد. اما اکنون که صنایع لوازم خانگی تازه از پیله تحریم‌ها بیرون آمده‌اند و کشور با کمبود منابع مالی روبه‌روست و برجام هم به‌طور کامل اجرایی نشده توقع بر آن است تا متولیان تجارت کشور تعرفه‌ها را به گونه‌یی تنظیم کنند که تولید داخلی بتواند خود را احیا کرده و بازارش را از دست ندهد.
در حال حاضر چند نفر از جمعیت فعال کشور، در صنایع لوازم خانگی مشغول به کار هستند؟
بر اساس آخرین آماری که گرفته‌ایم حدود یکصد هزار نفر هم‌اکنون در کارخانجات مختلف لوازم خانگی مشغول کارند که این عدد بسیار قابل توجه بوده و باید از آن محافظت کرد. طبیعتا این اشتغال در صورتی حفظ خواهد شد که سیاست‌گذار به گونه‌یی تصمیم‌سازی کند که با منافع بنگاه‌های کشور در تضاد نباشد و بتواند در جهت توسعه آنان گام بردارد. صنایع لوازم خانگی ما امروز به جایی رسیده‌اند که سالانه نزدیک به دو میلیون دستگاه یخچال، دو میلیون دستگاه انواع تلویزیون، سه میلیون دستگاه اجاق گاز و حدود دو میلیون دستگاه ماشین لباسشویی به تولید می‌رسانند. طبیعتا این حجم از تولید بسیار قابل توجه بوده و نشان می‌دهد که با وجود تمام تبلیغات منفی علیه صنعت لوازم خانگی کشور، پرچم این صنعت بالاست و قادر است تا در شرایط رکود سرپا بایستد و به تولید خود ادامه دهد. ما امیدواریم که با اجرایی شدن برجام بتوانیم از شرکای تجاری قدرتمند و صاحب‌نام در صنعت لوازم خانگی کشور استفاده کنیم تا با استفاده از برندهای معتبر خارجی محصولاتی را در داخل کشور به تولید برسانیم که قابلیت صادرات در بازارهای جهانی را داشته باشد.
صنعت لوازم خانگی ایران در حال حاضر آیا صادرات‌پذیر است و توانسته محصولات تولید خود را به بازارهای جانبی صادر کند؟
هم‌اکنون بازارهای خوبی در عراق و افغانستان و برخی کشورهای آفریقایی داریم. حتی برخی از آبگرمکن‌های زود جوش ما به کشورهای اروپایی نیز صادر می‌شوند. این صنعت سالانه 300 میلیون دلار صادرات دارد که البته با توجه به سرمایه‌گذاری صورت گرفته قابل توجه نیست و بنده معتقدم که این ظرفیت وجود دارد که ما بتوانیم سالانه بیش از دو میلیارد دلار صادرات لوازم خانگی به سایر کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی داشته باشیم. خوشبختانه این تفکر در بین صنعتگران کشور در حال همه‌گیر شدن است که با گرفتن شرکای تجاری قوی به تولید بپردازند از این رو پیش‌بینی می‌شود که صنعت لوازم خانگی کشور به زودی بتواند به عنوان یکی از پیشران‌های رشد اقتصادی کشور خود را مطرح کند. در حال حاضر برخی تولیدات خاص ما به کشورهایی صادر می‌شوند که روزگاری خود مهد این صنایع بوده‌اند. مثلا چرخ خیاطی تولید شده در ایران راهی بازارهای اروپایی شده و مصرف‌کنندگان آن از کیفیت این محصول رضایت کامل دارند.
با توجه به اینکه دولت سیاست کاهش تورم را در پیش گرفته، سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی در کشور تا چه اندازه بر روند کاری این صنایع تاثیرگذار بوده است؟
سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی جزو وظایف اصلی دولت‌ها به شمار می‌رود. بنابراین هر اقدامی که در دولت برای فضای کلان اقتصادی صورت گیرد تاثیر خود را بر صنایع مختلف خواهد گذاشت. آنچه طی این سال‌ها صنایع ما را آزار داده غیر واقعی بودن قیمت ارز و نرخ سود تسهیلات بالا بوده است. طبیعتا اگر دولت بطور مصنوعی قیمت ارز را پایین نگه دارد چیزی جز ضرر به تولید ملی وارد نخواهد شد چرا که واردات به صرفه شده و محصولات مشابه خارجی با قیمت کمتری وارد کشور می‌شود تولید‌کننده داخلی توان رقابتی خود را از دست می‌دهد. بنابراین توصیه اکید به دولت آن است که در جهت واقعی‌سازی قیمت ارز حرکت کند و اجازه ندهد که قیمت انواع ارز بطور مصنوعی پایین نگه داشته شود.
از سوی دیگر با توجه به نیاز صنایع به تامین نقدینگی لازم است تا تسهیلات ارزان در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد تا آنها بتوانند از طریق این تسهیلات به توسعه فعالیت‌های خود اقدام کرده و نقدینگی مورد نیازشان را در شرایط رکودی اقتصاد ایران تامین کنند. البته در حال حاضر دولت یازدهم اقداماتی را در فضای کلان اقتصادی انجام داده که باعث ثبات در تصمیم‌گیری‌ها شده و تولیدکنندگان برای مدت زمان بیشتری می‌توانند به برنامه‌ریزی برای تولیدات خود اقدام کنند که جای تشکر از سیاست‌گذاران اقتصادی دولت دارد. اما لازم است تا برای حمایت از تولید داخل دولت اصلاحاتی را در ساختار اقتصادی خود انجام دهد و بخش خصوصی نیز با ارتقای تکنولوژی خود، بتواند به تولیدات رقابتی روی آورد. طبیعتا اگر دولت به سمت سیاست‌گذاری‌های درست حرکت کند، بخش خصوصی نیز که آمده تا در این بازار بماند تمام تلاشش را به کار خواهد گرفت تا محصولاتی را به تولید برساند که از نظر قیمت و کیفیت با نوع خارجی خود قابل رقابت باشد.
با توجه به تعداد زیادی از تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور به نظر شما بهتر نیست تا واحدهای کوچک در واحدهای بزرگ ادغام شده و هلدینگ‌های معتبری را در لوازم خانگی شکل دهند؟
این پیشنهاد خوبی است. اگر امروز می‌بینیم که نزدیک به 200 واحد تولید لوازم خانگی در کشور به تولید مشغولند به خاطر صدور بی‌رویه انواع مجوزهای صنعتی است. هم‌اکنون واحدهایی داریم که سالانه 14 هزار دستگاه انواع لوازم خانگی به تولید می‌رسانند که این تیراژ اصلا اقتصادی نیست. دولت در این زمینه بهتر است وارد عمل شده و مجوزهای معطل مانده را باطل کرده و تحت شرایط سخت‌تری مجوزهای جدید را صادر کند. ما معتقدیم اگر چند برند معتبر در داخل به تولید مشغول باشند و حتی در برندهای خارجی ادغام شوند برای ما بسیار ارزشمند‌تر از آن است که ده‌ها واحد تولیدی با تیراژهای غیر اقتصادی به فعالیت پرداخته و با قیمت تمام شده بالایی محصول خود را روانه بازار کند. تولیدکنندگان ما به خوبی دریافته‌اند که بر اساس نظر مشتریان اقدام به تولید انواع محصولات کنند نه اینکه هرچه را بخواهند تولید کرده و بدون در نظر گرفتن سلایق مشتری روانه بازار کنند. امروز در همه جای دنیا مشتری است که تعیین می‌کند محصول مورد نظر دارای چه سرویس‌هایی باشد. این موضوع را تولیدکنندگان خارجی به خوبی دریافته‌اند و سراغ تامین نظرات مشتریان رفته‌اند اما تولیدکنندگان داخلی ما کم‌کم در حال پیمودن این راه هستند تا با توجه به نیاز جامعه و تحلیل سلایق مردم بتوانند محصولات متنوعی را تولید کرده و روانه بازار کنند.
یکی از مشکلات بزرگ صنایع داخلی ما خدمات پس از فروش است. به نظر شما چه اقداماتی لازم است تا در این زمینه صورت گیرد؟
خدمات پس از فروش دو بعد دارد. اول بعد نظارتی است که دولت مسوول آن است و نباید اجازه دهد تا هر کس دکانی را باز کرده و به نصب و راه‌اندازی و تعمیر لوازم خانگی مشغول باشد. ما در این راه ضعف داریم و مردم هم نمی‌توانند، تخصیص دهند که آیا این تعمیرکار صلاحیت تعمیر کالای مورد نظر را دارد یا خیر. بعد دیگر خود تولیدکنندگان هستند که بهتر است سرمایه‌گذاری وسیعی را در امر خدمات پس از فروش انجام داده و با تربیت نیروهای متخصص به ارائه خدمات پس از فروش بپردازند. خوشبختانه در صنایع لوازم خانگی کشور هم‌اکنون نهضت بهبود خدمات رسانی به وجود آمده و پیش‌بینی می‌شود که به زودی شاهد تغییراتی جدی در امر خدمات پس از فروش باشیم چرا که عمده فعالان صنعت لوازم خانگی را بخش خصوصی با انگیزه تشکیل می‌دهد و آنها حاضر نیستند به راحتی بازار خود را از دست دهند و سعی دارند تا با بهبود خدمات‌رسانی به مشتریان بر حجم فروش خود رد بازار داخلی و خارجی بیفزایند.
دولت در زمینه بهبود وضعیت تولید و فروش صنایع لوازم خانگی کشور چه کاری باید انجام دهد تا این صنعت در حوزه برندسازی و حضور در بازارهای داخلی و خارجی بتواند موفق عمل کند؟
همان‌طور که در طول مصاحبه اشاره کردم، بهتر است تا دولت با درک واقعیت‌ها، حداقل خسارت ناشی از سیاست‌های نادرست خود را به تولیدکنندگان بپردازد و سمت و سوی عقلانیت در این زمینه را در پیش گیرد. به‌شدت با قاچاق مبارزه کند، با ابزار تعرفه‌یی به حمایت از تولید داخل بپردازد، در گرفتن مالیات‌ها سخت‌گیری به عمل نیاورد و فضای پولی کشور را به سمتی ببرد که تسهیلات ارزان در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد و راه را برای همکاری با شرکای خارجی همراه کند. در این صورت می‌توان گفت دولت به وظایف ذاتی خود عمل کرده و توانسته تا تولید داخلی را در توسعه فعالیت‌هایش کمک کند. بر اساس مطالعاتی که صورت گرفته اگر دولت در سال‌های پیش سخت‌گیری مالیاتی نداشت و اجازه می‌داد تا تولیدکنندگان تنفس مالیاتی داشته باشند شاید امروز شاهد مرگ آنها نبودیم. توقع بر این است تا دولت حداقل به جبران ضرر و زیانی که از ناحیه سیاست‌گذاری‌های خود به تولیدکنندگان وارد کرده اقدام کند.
بالاخره غیر واقعی نگه داشتن قیمت ارز، سیاست تقابل با دنیا، تورم بالا و افزایش هزینه‌های تولید در دوران تحریم‌ها عواملی نبودند که بخش خصوصی خواهان ان باشد و بهتر است تا دولت با ابزارهایی که دارد به جبران این زیان‌ها بپردازد. اما متاسفانه هنوز شاهد آن هستیم که مداخلات زیادی در قیمت‌گذاری‌ها می‌شود و نهادهای سرکوبگر قیمتی نقش بسزایی در این موضوع دارند. دولت گاه از ابزار تعرفه و عوارض صادراتی دقیقا به ضرر تولیدکنندگان استفاده می‌کند در حالی که ما دولتمردان را به عنوان اقتصاددان می‌شناسیم و توقع مان بر این است تا با سیاست‌گذاری‌های صحیح اقتصادی و ترویج دیپلماسی اقتصادی بخش تولید کشور را کمک کند تا به رشد و توسعه دست یابد و از محل آن نیز رشد اقتصادی اشتغالزا بالا رفته و وضع مردم بهبود یابد.
البته از حق نباید گذشت که سیاست‌گذاری‌های دولت در جهت حمایت از تولید بوده و اگر این مسیر ادامه یابد به زودی شاهد رونق بازارها خواهیم بود و طبیعتا بخش تولید ما به صورت رقابتی با همتایان خارجی خود به رقابت خواهند پرداخت.
