به گزارش پایگاه خبری لوازم خانگی ایران «ال کا ایران»، سه‌راه امین حضور یکی از نقاط تمرکز فروش لوازم خانگی در تهران است. وضعیت صنعت لوازم خانگی در ایران را بهتر از هر جای دیگر، می‌توان در فروشگاه‌های این نقطه از پایتخت دید؛ گشتی در محصولات داخل ویترین‌ها نشان می‌دهد رغبت به لوازم خانگی ایرانی آن طور که صداوسیما تبلیغ می‌کند یا وزرا در سخنرانی‌هایش می‌گویند نیست و همچنان صنایع لوازم خانگی گرفتار رقبای سرسخت خارجی خود است که محصولات نقاط مختلف جهان، از فرانسه تا کره جنوبی را به آن جا آورده‌اند. با این حال، باز هم صنف تولیدکنندگان لوازم خانگی از این خوشحال است که دوران پرتلاطم و بی‌ثبات اواخر دهه 1380 و اوایل 1390 سپری شده و دست‌کم، می‌تواند برای آینده تولید خود کجدار و مریز برنامه‌ریزی کند. از سال 89 تا سال 91 سهم صنایع لوازم خانگی در ارزش افزوده کل صنعت ایران رو به نزول بود اما این روند دوباره از سال 92 بهبود یافت.
سهم ارزش افزوده صنایع لوازم خانگی از کل صنعت ایران بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران
|
فعالیت |
1388 |
1389 |
1390 |
1391 |
1392 |
|
تولید لوازم خانگی |
0.97 |
1.06 |
0.84 |
0.75 |
0.99 |
|
تولید گیرنده‌های تلویزیون و رادیو |
0.18 |
0.15 |
0.15 |
0.27 |
0.41 |
صنایع لوازم خانگی یکی از صنایعی در ایران است که می‌تواند اشتغال بسیار زیادی برای کشور تولید کند به این دلیل که تنها به ساخت لوازم خانگی محدود نمی‌شود و شاخه‌های توزیع، تعمیر، خدمات پس از فروش و نظایر آن را نیز در بر می‌گیرد. لوازم خانگی را می‌توان تا حدی مانند صنعت خودرو در نظر گرفت؛ این گونه که در کنار سازندگان محصولات نهایی و نیز اجزا و قطعات، بسیاری از کسب‌وکارهای وابسته به آن نیز شکل می‌گیرد. دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت، امسال در گزارشی تلاش کرده وضعیت ساخت و فروش کالاهای عمده تولیدشده در صنایع لوازم خانگی شامل یخچال و فریزر، ماشین لباسشویی، كولر آبی و تلویزیون را ارایه کند. این گزارش می‌گوید که لوازم خانگی از آن جمله صنایعی است که نیاز به فناوری خیلی بالا ندارد، اما باید کارگاه تولیدی آن متوسط یا بزرگ باشد، سرمایه‌گذاری نسبتا بالایی می‌خواهد ولی هزینه تولید شغل در آن کمتر از میانگین صنعت ایران است و البته تولیداتش مصرف‌کننده انرژی بالایی نیست.
فناوری مورد نیاز برای ساخت لوازم خانگی
|
محصول |
وابسته به منابع طبیعی |
صنایع با فناوری پایین |
صنایع با فناوری متوسط |
صنایع با فناوری بالا |
|
یخچال |
– |
× |
× |
– |
|
ماشین لباسشویی |
– |
× |
× |
– |
|
کولر آبی |
– |
× |
– |
– |
|
تلویزیون رنگی |
– |
– |
× |
× |
امکان تولید لوازم خانگی بر اساس اندازه کارگاه
|
محصول |
اندازه کارگاه |
||
|
کوچک |
متوسط |
بزرگ |
|
|
یخچال |
– |
× |
× |
|
ماشین لباسشویی |
– |
× |
× |
|
کولر آبی |
× |
× |
× |
|
تلویزیون رنگی |
– |
– |
× |
متوسط سرمایه‌گذاری برای ایجاد شغل و کارگاه در صنایع لوازم خانگی
|
محصول (تعداد پروانه‌های صادرشده از 92 تا بهمن 94) |
متوسط هزینه ایجاد شغل (میلیون تومان بر نفر) |
|
تولید گیرنده‌های تلویزیون و را دیو (3230) |
170 |
|
تولید لوازم خانگی (2930) |
110 |
|
کل صنعت ایران |
200 |
مصرف انرژی بر اساس سرشماری 1392 مرکز آمار برای تولید لوازم خانگی
|
حوزه فعالیت |
مصرف آب (هزار متر مکعب) |
مصرف برق (هزار کیلووات) |
مصرف گازوئیل (هزار لیتر) |
مصرف بنزین (هزار لیتر) |
مصرف گاز طبیعی (هزار متر مکعب) |
مصرف گاز مایع (هزار کلیوگرم) |
|
کل صنعت ایران |
3،785،422 |
57،964،073 |
908،082 |
597،843 |
32،020،858 |
302،623 |
|
تولید لوازم خانگی |
2،052 |
127،914 |
4،954 |
1،013 |
46،977 |
973 |
|
تولید گیرنده‌های تلویزیون و رادیو |
154 |
14،500 |
303 |
71 |
8،674 |
18 |
دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گزارش خود به ظرفیت واحدهای تولیدی فعال و نیز واحدهایی که پروانه بهره‌برداری برای آنها صادر شده اشاره کرده است. این گزارش که چهار صنعت تولید تلویزیون رنگی، کولر آبی، ماشین لباسشویی و یخچال و فریزر را به عنوان نمونه‌های عمده صنایع لوازم خانگی در کشور ارزیابی کرده، نشان می‌دهد که تقریبا به اندازه دوسوم ظرفیت واحدهای فعالی فعلی در این چهار حوزه، ظرفیت‌های اضافه نیز در حال ایجاد شدن است. اما از آن سو، مقایسه این ظرفیت‌های تولیدی با تولید واقعی لوازم خانگی در کشور نشان می‌دهد که صنایع لوازم خانگی، دست‌کم در چهار شاخه‌ای که وزارت صنعت بررسی کرده، تولیدی به مراتب کمتر از ظرفیت‌ها و توان تولیدی خود دارند. در حالی که واحدهای فعال تولید تلویزیون رنگی در کشور ظرفیت تولید حدود 4 میلیون دستگاه را دارند و پروانه بهره‌برداری برای بیش از یک و نیم میلیون دستگاه دیگر نیز صادر شده، میزان تولید تلویزیون رنگی در 11 ماهه سال گذشته تنها یک میلیون و 118 هزار دستگاه بوده است. در شاخه تولید کولر آبی نیز ظرفیت تولید فعلی 4.5 میلیون دستگاه است که درخواست تولید 3.3 میلیون دستگاه دیگر نیز تایید شده اما تا آخر بهمن ماه گذشته فقط 742 هزار دستگاه کولر آبی تولید شده است. ظرفیت تولید در واحدهای فعال ساخت ماشین لباسشویی 5.5 میلیون دستگاه است که پروانه بهره‌برداری واحدهایی با مجموع ظرفیت ساخت 3.8 میلیون دستگاه نیز به آن افزوده می‌شود ولی تنها تا بهمن سال قبل، 487 هزار ماشین ساخته شده است. همچنین ظرفیت تولید فعلی یخچال و فریزر 7.2 میلیون دستگاه است که ظرفیت 5.3 میلیونی نیز به آن اضافه می‌شود اما سال قبل تا آخر بهمن فقط 846 هزار یخچال و فریزر در کشور تولید شده است. با تعدیل تولید واقعی لوازم خانگی از 11 ماه به یک سال، می‌توان گفت که در چهار شاخه ساخت تلویزیون رنگی، کولر آبی، ماشین لباسشویی و یخچال و فریزر، به ترتیب تنها از 30 درصد، 18 درصد، 9 درصد و 11 درصد ظرفیت‌های تولیدی فعلی استفاده می‌شود و اگر ظرفیت‌های مجوزهای گرفته شده برای تولید در آینده هم به آنها افزوده شود، این ارقام به 21 درصد، 9 درصد، 5 درصد و 6 درصد کاهش خواهد یافت. چنان چه آمار و ارقام رسمی نشان می‌دهد، این حجم تولید در مقایسه با ظرفیت‌های تولیدی در صنایع لوازم خانگی کشور بسیار کم است.
ظرفیت واحدهای تولیدی فعال و در دست اجرای صنایع لوازم خانگی کشور
|
محصول |
تعداد طرح‌های در دست اجرا |
ظرفیت طرح‌های در دست اجرا(دستگاه) |
تعداد واحدهای فعال |
ظرفیت واحدهای فعال |
نسبت تولید سال 94 به مجموع ظرفیت‌های واحدهای فعال |
نسبت تولید سال 94 به مجموع ظرفیت‌های واحدهای فعال و در دست اجرا |
|
تلویزیون رنگی |
37 |
1،550،650 |
129 |
4،091،000 |
30 درصد |
21 درصد |
|
کولر آبی |
282 |
3،331،000 |
234 |
4،511،931 |
18 درصد |
9 درصد |
|
ماشین لباسشویی |
179 |
3،859،078 |
144 |
5،550،508 |
9 درصد |
5 درصد |
|
یخچال و فریزر |
269 |
5،328،012 |
183 |
7،199،913 |
11 درصد |
6 درصد |
روند تولید لوازم خانگی در کشور (هزار دستگاه)
|
محصول |
1384 |
1385 |
1386 |
1387 |
1388 |
1389 |
1390 |
1391 |
1392 |
1393 |
11 ماهه 1394 |
|
تلویزیون رنگی |
– |
1،180 |
1،199 |
1،456 |
1،956 |
1،690 |
1،977 |
1،703 |
2،061 |
2،398 |
1،118 |
|
کولر آبی |
349 |
– |
– |
745 |
770 |
670 |
1،194 |
932 |
912 |
789 |
742 |
|
ماشین لباسشویی |
514 |
693 |
998 |
832 |
899 |
949 |
841 |
811 |
760 |
797 |
487 |
|
یخچال و فریزر |
1،243 |
926 |
1،114 |
984 |
1،035 |
1،016 |
1،038 |
951 |
995 |
1،314 |
776 |
بررسی وضعیت واحدهای تولیدی لوازم خانگی در نقاط مختلف کشور نشان می‌دهد که استان‌هایی که دارای واحدهای فعال یا در دست اجرای حوزه صنعت لوازم خانگی هستند، چندان هم در نهایت تولید زیادی نسبت به کل کشور ندارند. استان‌های تهران، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی دارای ظرفیت‌های تولیدی و در دست اجرای بالای کشورند اما در نهایت، آمار نشان می‌دهد که تولید در این استان‌ها، به خصوص در استان‌های خراسان رضوی و آذربایجان شرقی، دارای رتبه‌های برتر نیست.
سهم استان‌های تولیدکننده لوازم خانگی (واحدهای منتخب) در سال 1393
|
محصول |
استان |
سهم از تولید کشور |
|
تلویزیون رنگی |
تهران |
59.8 درصد |
|
کرمان |
28.7 درصد |
|
|
البرز |
6.3 درصد |
|
|
کولر آبی |
چهارمحال و بختیاری |
31.6 درصد |
|
قزوین |
22.9 درصد |
|
|
مرکزی |
14.4 درصد |
|
|
ماشین لباسشویی |
اصفهان |
36.2 درصد |
|
قزوین |
31 درصد |
|
|
البرز |
26.5 درصد |
|
|
یخچال و فریزر |
تهران |
25.5 درصد |
|
خراسان رضوی |
16.3 درصد |
|
|
کرمان |
16.3 درصد |
با این که ایران دارای تاریخی نسبتا باسابقه‌ای در زمینه تولید لوازم خانگی است و پیش از انقلاب با همکاری شرکت‌های خارجی تا حدی توانسته بود در بازارهای صادراتی نیز موفقیت‌هایی کسب کند اما در دهه‌های اخیر نتوانسته سهم قابل‌توجهی از بازارهای صادراتی را به خود اختصاص دهد. رتبه صادرات ایران در لوازم خانگی به جز صادرات کولرهای هوایی تبخیری چندان امیدوارکننده نیست و رتبه همین کولرها نیز در بازارهای جهانی در سال 2014 فراتر از جایگاه 39 نرفته است. اما ایران در بازار واردات بسیار پررنگ‌تر عمل کرده است. ایران یکی از رتبه‌های خوب واردات ماشین لباسشویی را در جایگاه 17 به خود اختصاص داده و در زمینه واردات یخچال و فریزر و تلویزیون نیز جایگاه مطلوبی دارد. این آمار نشان می‌دهد با وجود این که صنعت لوازم خانگی در داخل ایران سراسری و فعال است ما همچنان واردات لوازم خانگی به ایران توسط بازار و مصرف‌کنندگان به صور جدی دنبال می‌شود.
آمار گمرکات کشور در 11 ماهه اول سال 1394 می‌تواند نشان دهد که ایران بیشتر به چه کشورهای لوازم خانگی صادر می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین بازارهای لوازم خانگی ایران کشور عراق است که تقریبا همه محصولات منتخب لوازم خانگی کشور به آن جا صادر می‌شود. حتی در زمینه کولر آبی نیز که یک محصول نسبتا بومی ایران است، عراق بازار خوبی برای ایران به حساب می‌آید. اما از آن سو، آمار واردات به خوبی نشان کره جنوبی توانسته بازار بسیار خوبی در ایران برای لوازم خانگی خود مهیا کند. صادرکننده مهم دیگر در زمینه لوازم خانگی امارات متحده عربی است که خود تولیدکننده لوازم خانگی نیست اما اغلب برندهای غربی از طریق این کشور وارد ایران می‌شود. چین نیز مثل بسیاری از زمینه‌های صادراتی دیگر، صادرکننده مهم لوازم خانگی به ایران به شمار می‌رود. جالب این جاست که در سال گذشته حتی در مواردی، کولر آبی نیز از چین به ایران وارد شده است.
رتبه ایران و دیگر کشورها از واردات و صادرات جهانی لوازم خانگی در سال 2014
|
محصول |
صادرات |
بزرگ‌ترین صادرکنندگان (به ترتیب از رتبه اول تا سوم) |
واردات |
بزرگ‌ترین واردکنندگان (به ترتیب از رتبه اول تا سوم) |
|
ماشین لباسشویی |
82 |
چین، لهستان، کره جنوبی |
17 |
آمریکا، ژاپن، انگلستان |
|
یخچال و فریزر |
87 |
چین، مکزیک، ایتالیا |
23 |
آمریکا، آلمان، فرانسه |
|
کولرهای هوایی 
|